Podczas egzaminu zdający otrzymuje jeden arkusz egzaminacyjny zawierający 2 tematy
wypracowania do wyboru, w tym jeden wymagający napisania wypowiedzi argumentacyjnej,
drugi – interpretacji porównawczej dwóch tekstów literackich. Zdający realizuje jeden,
wybrany przez siebie temat.
Na napisanie wypracowania zdający ma 180 minut.
Wypowiedź argumentacyjna
Zadanie składa się z polecenia i tekstu teoretycznego (krytycznoliterackiego lub historycznoliterackiego, lub teoretycznoliterackiego).
Wypracowanie nie może liczyć mniej niż 300 słów.
Zadanie na poziomie rozszerzonym służy sprawdzeniu, czy zdający potrafi twórczo
wykorzystać wypowiedzi takie, jak np. recenzja, szkic, artykuł, esej. Zdający korzysta
przy tym nie tylko z dołączonego tekstu, ale odwołuje się do różnorodnych kontekstów
kulturowych. Na tej podstawie sprawdza się, czy uczeń spełnia wymienione wcześniej
wymagania z poziomu podstawowego, jak również wymagania przypisane w podstawie
programowej dla poziomu rozszerzonego.
Interpretacja porównawcza utworów literackich
Zadanie składa się z polecenia i dwóch tekstów literackich (epickich albo lirycznych,
albo dramatycznych) lub ich fragmentów. Każdy z zestawionych fragmentów musi mieć
charakter autonomiczny, to znaczy można przeprowadzić jego analizę i interpretację
bez konieczności odwołania się do innych fragmentów lub do całości tego utworu.
Interpretacja porównawcza utworów literackich polega na przedstawieniu propozycji
odczytania dwóch utworów należących do jednego rodzaju literackiego (odpowiednio:
lirycznych, epickich lub dramatycznych), czyli zaprezentowaniu zrozumianych przez
zdającego sensów zawartych w tych tekstach, a następnie ustaleniu podobieństw i/lub różnic
między nimi i przedstawieniu wniosków wynikających z zestawienia tych
podobieństw/różnic. Zadaniem zdającego jest uzasadnienie postawionej tezy/hipotezy
interpretacyjnej dotyczącej obu porównywanych utworów przez wskazanie rzeczowych
argumentów pozwalających na jej uprawomocnienie. Uzasadnienie powinno znajdować
potwierdzenie nie tylko w tekstach, ale także w kontekstach (np. biograficznym,
historycznoliterackim, filozoficznym, kulturowym).
Zdający może zbudować wypowiedź w rozmaity sposób:
• w porządku linearnym
prowadzącym od poszczególnych ustaleń analitycznych do wniosków natury ogólnej;
• w porządku linearnym prowadzącym od postawienia tezy/hipotezy, poprzez prezentację
argumentów w postaci ustaleń szczegółowych, po sformułowanie wniosku;
• w porządku
nielinearnym – zgodnie z pojawiającymi się skojarzeniami, rozszerzającymi krąg ustaleń
lub je zawężającymi i pogłębiającymi.
Interpretacja porównawcza dwóch tekstów literackich winna przybrać formę wypowiedzi
argumentacyjnej. Ma ona służyć sprawdzeniu umiejętności zdającego z zakresu tworzenia
wypowiedzi pisemnej zgodnie z podstawowymi regułami jej organizacji, zachowującej
zasady spójności znaczeniowej i logicznej, posiadającej czytelną kompozycję, a także spójnej,
stosownej i funkcjonalnej pod względem stylistycznym.
Wypracowanie nie może liczyć mniej
niż 300 słów.
Ocenianie
Za wykonanie zadania egzaminacyjnego na poziomie rozszerzonym zdający może otrzymać maksymalnie 40 punktów.
W ocenie wypracowań z poziomu rozszerzonego za kryteria najważniejsze uznaje się:
• w przypadku wypowiedzi argumentacyjnej: określenie problemu podjętego w tekście i sformułowanie stanowiska wobec rozwiązania przyjętego przez autora tekstu;
• w przypadku interpretacji porównawczej: sformułowanie koncepcji porównywania utworów i uzasadnienie tezy interpretacyjnej.
Za kryteria wspomagające w obu formach gatunkowych uznaje się: poprawność rzeczową,
zamysł kompozycyjny, spójność lokalną tekstu, styl tekstu, poprawność językową
i poprawność zapisu.